Шумер – маданияти аввалин дар Замин мебошад, ки ҳанӯз пеш аз пайдоиши давлати Фиръавнҳо ва сохтмони аҳромҳои Миср зуҳур карда буд.

Шумер дар Байнаннаҳрайн, яъне байни ду наҳр, ду дарёи машҳур – Фуроту Даҷла, дар ҳудуди Ироқи ҳозира ба миён омада, гаҳвораи тамаддуни инсоният гардидааст.

Маданияти Шумер ба одаму оламиён тӯли таърих он қадар навгониҳое додааст, ки матоъи ҷомеаи имрӯза аз он мураттаб гардидааст.

Шумерро “гаҳвораи тамаддунҳо” меноманд. Тақрибан соли 4500 пеш аз милод шумерҳо аввалин шаҳр – давлатҳои қадимаро таъсис додаанд, ки Урук, Ур, Лагаш ва Эриду мебошанд. Ин шаҳрҳо аз иморатҳои бошукӯҳу маъбадҳои азим, бозорҳову деворҳои баланди ҳимоятӣ иборат буданд. Масоҳату печидагиҳои ин шаҳрҳо бо дарки барномарезиҳои пешрафта тадбиқ ва нишон дода шудаанд.

Яке аз бузургтарин дастоварди Шумер – ин ба инсоният кашфу додани хату навиштаҷот мебошад, ки дар асоси он алифбои бештари миллатҳо, аз ҷумла, алифбои форси қадим ва суғдӣ асос ёфтааст.

Хати мехӣ системаи нахустини навиштаҷот аст, ки анқариб соли 3200 пеш аз милод ба вуҷуд омада буд. Рамзҳои мехмонандро дар тахтачаҳои лойӣ истифода бурда, шумериҳо дар он сар карда аз қоидаҳои савдову ҳуқуқшиносӣ то ба достону ҳамосаҳои “Достони Гилгамеш”-ро офаридаанд. Ин ҳамоса яке аз достонҳои нахустин ва қадимтарини эҷодиёти адабӣ буда, гувоҳи ҷаҳонбинии шумериҳо дар омӯзишу дарки қаҳрамонӣ, дӯстӣ ва кӯшиши ҷовидонӣ мондан дар таърих мебошад.

Шумерҳо аввалин пешгомони технология ва илм буданд. Онҳо нахустин шуда чархи аробаро ихтироъ карда, дар рушди нақлиёт ва савдо инқилоб ба вуҷуд оварданд. Онҳо консепсияи давраро ба 360 дараҷа, ки аз 60 дақиқаву соат иборат аст, кашф карданд ва он то замони ҳозир истифода шуда, ҳимоятгари асосии вақт ва ҳандаса боқӣ мондааст.

Системаи ирригатсионии мураккаби ихтироъкардаи шумериҳо имкон дода, ки заминҳои хушку биёбон ба замини ҳосилхез мубаддал гарданд.