Дар вақти заминҷунбӣ ё ягон офати табиӣ идора кардани худ корест душвор. Аксари мо намедонем, ки дар чунин мавридҳо чӣ кор кунем, ҳангоми заминҷунбӣ чӣ гуна ҳаёти худ ва пайвандрнро наҷот диҳем.
Ҳангоми заминҷунбӣ чӣ бояд кард? Дар ин бора сомонаи "Даракчи" чунин тавсияҳоро пешниҳод намудааст:
1. Пеш аз ҳама бояд мо роҳҳои баромадро нағз дар хотир дошта бошем. Зилзила метавонад дар дилхоҳ вақт рӯй диҳад. Аз ин рӯ ба саросемаги дода нашуда, барои тамба накардани роҳи баромад аз тирезаи ошёнаи якум метавонед берун бароед.
2. Ҷойҳои бехатарро дар хонаи худ пешакӣ муайян кунед, он метавонад гӯшаи байни деворҳои асосии ҳуҷра, ҷои дарҳои дохилӣ, миз, кат, бошад. Бояд ба назар гирифт, ки дар вақти ҷунбидани замин ҷойҳои аз ҳама хавфноктарини хонаҳо тирезаҳои дарунӣ ва берунӣ, қисматҳои шишагини деворҳо, лифт ва зинапояҳо мебошанд.
3. Ба аъзоёни оила ва фарзандони худ ёдрас кардан лозим аст, ки ҷои бехатарро ишғол кунанд.
4. Пешакӣ фикр кунед, ки чӣ гуна бехатарии пиронсолон, маъюбон ва кӯдаконро таъмин кардан мумкин аст.
5 Ҷевонҳо бояд ба девор маҳкам бошанд. Асбобҳои рузгорро тавре гузоштан лозим аст, ки онхо ба чои хоб наафтанд ва дару баромадҳоро набанданд. Чизҳои вазнин дар рафҳо, ҷевонҳҳо бояд мустаҳкам гузошта шаванд ё чизҳое, ки ба болои одам меафтанд, дар поён ё дар ҷои бехавф гузошта шаванд.
6. Рафҳоро аз ҷойҳои истироҳат, даромадгоҳи ҳуҷра, ва ҳоҷатхонаҳо дур ҷойгир кунед.
7. Даромадгоҳи хона, долонҳо ва зинапояҳоро бо ашё маҳкам накунед.
8. Зарфҳои моеъҳои зуд даргиранда ва зангзанандаро дар ҷои бехатар нигоҳ доред, ки онҳо ҳангоми зилзила ё ларзиши бино наафтанд, таркида ва оташ нагиранд.
9. Қоидаҳои ёрии аввалинро хангоми захм ё ягон хатар омузед. Дар хона ҳамеша дору, қутичам ёрии аввалияро нигоҳ доред.
10. Таҳхонаи ҳавлиро ҳамчун ҷои пинҳон кардан истифода бурдан мумкин аст. Дар он ҷо шумо метавонед пто ба охир расидани зилзила паноҳ баред. Дар баробари ин, дар хотир доред, ки хонаҳои дар нишебиҳои ноустувор ва минтақаҳои дорои хатари лағзиши замин сохташуда метавонанд хатарнок бошанд.
11Ҳолати хонаатонро санҷед, роҳҳои мустаҳкам кардани онро пайдо кунед.
Дар вақти заминҷунбии сахт
Хангоми руй додани заминчунбй ғайр аз мунтазири бас шудани заминларза чораи дигаре нест. Аз ин рӯ, кӯшиш кунед, ки ба воҳима наафтед, ором мондан хеле муҳим аст. Вақте ки замин меҷунбад, шумо имкони беҳтаре доред, ки бидуни осеб берун шавед, агар шумо ором ва оқил бошед. Илова бар ин, одамони гирду атрофатон ба шумо пайравӣ мекунанд ва ин барои онҳо бениҳоят муфид аст.
Дар дохили ҳуҷра
1. Агар шумо ларзиши замин ё биноро ҳис кунед, кӯшиш кунед, ки фавран аз хатар берун шавед, ба он диққат диҳед, ки ашёҳои аз боло афтода метавонанд хатари калонтаринро ба вуҷуд оранд.
2. Агар шумо дар хонаи як ошёна зиндагӣ кунед, ҳангоми заминларза фавран аз хона баромада, ба ҷойи кушод равед. Дар боло ё зери . аз симхои электр, кубурхои газ ва назди бинохои баланд наравед.
3. Агар шумо дар дохили хона бимонед, ба ҷои бехатари таъиншуда биравед. Агар аз боло афтад пораҳои гаҷ, асбобҳои рӯшноӣ, шишаи шикаста, зери мизҳо ё катҳо пӯшед. Мактаббачагон бояд ба зери партахояшон даромада, сару руяшро бо дастонашон пушонанд.
4. Агар шумо аз ошёнаи якуми бинои истиқоматӣ боло бошед, ҳеҷ гоҳ ба сўи лифт ё зинапоя надавед, зеро дар аксари ҳолатҳо дар вақти заминларза зинапояҳо аввалин шуда меафтанд.
5. Кӯшиш кунед, ки дар назди девори асосии ягон бино, дуртар аз деворҳои шишагӣ истода бошед. Аз монеаҳои шишагӣ эҳтиёт шавед.
6. Агар шумо дар ошёнаи дуюм ва болотар бошед, аз тирезаи он зинҳор ба поён напартоед, зеро агар он ба бино осеб нарасонад, ҷароҳат бардоштан мумкин аст.
7. Агар ба шумо ҷаҳидан лозим ояд, ба сӯи тирезаи пӯшида ҷаҳида нашавед, тирезаро бо курсӣ ё китфи худ шиканед ва баъд ҷаҳед.
8. Ором бошед, ба амалҳое, ки атрофиёнатонро ба иштибоҳ меандозад, накунед, ба дару долонҳо ҳаракат надиҳед.
9. Дар натиҷаи заминларзаҳо дар деҳот , обхезӣ ва сангрезӣ метавонад ба амал ояд. Аз ин рӯ, кӯшиш кунед, ки аз болои теппаҳо ё ба заминҳои баландтаре, ки зери об нест, баромад кунед, ё аз нишебиҳои нишеби кӯҳҳо дуртар поён равед.
Баъди бас шудани зилзила вазъияти бинохо ва одамони зарардидаро назорат кардан мумкин аст. Дар чунин ҳолатҳо, оромона, фавран ба расонидани кӯмак ба осебдидагон, осебдидагон шурӯъ кунед.
1. Ба одамони эхтиёчманд расондани ёрии аввалин. Барои пешгирии сармохӯрӣ осебдидагонро бо курпа печонед ва ба беморхона фиристед.
2. Бехатарии беморон, кӯдакон ва пиронсолонро таъмин кунед, рӯҳбаландӣ диҳед.
3. Ба онҳое, ки дар зери ашёи сабук мондаанд, кӯмак кунед. Эҳтиёт бошед, агар ба шумо ёрии иловагии тиббӣ ё дигар кӯмак лозим бошад, то расидани кӯмак интизор шавед.
Абдуғаффор Шодиев
