Гулнора Ҳоҷиева дотсенти кафедраи бемориҳои дарунии Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино аст. Ӯ имсол дар Намоишгоҳи байналмилалии ихтироъкорон дар давлати Кувейт иштирок карда, сазовори медали тилло шуд. Дар арафаи Рӯзи Модар бо муаллима Гулнора Ҳоҷиева сӯҳбат ороста будем, ки фишурдаи он манзури хонандагон мегардад.
- Қаблан, медали тилло бароятон муборак бошад! Зимнан, мегуфтед, чӣ гуна тавонистед дар ин намоишгоҳ иштирок кунед?
- Ин Намоишгоҳи байналмилалии ихтироъкорони Шарқи наздик (IIFME) ном дошт, ва аз 16 то 19-уми феврали соли равон дар давлати Кувейт доир гардид. Дар он аз 44 давлат ихтироъкорон иштирок доштанд. Аз Тоҷикистон 2 нафар аз Донишгоҳи давлатии тиббӣ, ва 3 нафар аз Донишгоҳи миллӣ иштирок карданд ва сазовори медал гаштанд.
Ман пеш аз Кувейт ихтирои худро дар мақола ба Маркази миллии патенти Тоҷикистон, мувофиқи талабот омодаву пешниҳод кардам. Ин ихтироъ «Маҷмуи гиёҳҳои шифобахш — Чордору» ном дорад. Он аз байни растаниҳо пӯчоқи анор, пӯслохи булут, шалфӣ ё чойкаҳак, ва зира интихоб шуда, хусусияти шифобахшӣ доранд.
Дар хотир дорам, вақте мо бемории рӯдаву меъда, ё дамиши шикам мешудем, модарам пӯчоқи анор, зира ва наботро ҷӯшонда медоданд.
Баъдан, дар шуъбаи гемотология чунин беморонро зиёд муроҷиат мекунанд. Ин бемориҳои лейкосҳои шадид ва музмин ҳастанд, ки ниҳоят вазнин мегузаранд. Вақте мо кимиёдармонӣ мегузаронем, оризаҳои зиёд доранд. Ба майнаи сар, ҷигар ва меъдаю рӯда таъсири бад мерасонанд. Дарунравӣ, исҳоли хунин, ё обӣ мешаванд. Дар он вақт истифодаи доруҳои зиёд манъ мешавад, ва табобат танҳо бо истифодаи як намуди дору мумкин аст. Бо табибон маслиҳат карда, истифодаи “Чордору”-ро ба роҳ мондем, ки ба беморон фоида кард. Ба беморон онро ба ҷойи чой дам карда, медодем.
Сипас, онро ҳамчун ихтироъи худ, дар Маркази патенти Тоҷикистон ба қайд гирифта, дар намоишгоҳи байналмилалии Кувейт муаррифӣ кардем. Дар натиҷа, ин ихтироъот ба аъзои ҳакамон писанд омаду бо медали тилло қадрдонӣ карданд.
- Идеяи офаридани ин маҷмӯи гиёҳҳо аз куҷо пайдо шуд?
- Таҷрибаи истифодаи гиёҳҳо ба беморон, ва зуд шифо ёфтани онҳо аст. Ҳамчунин, барои ихтироъи он бароям чанд нафар, аз ҷумла мудири кафедра - Комрон Уроқов, муаллими калони кафедра - Тоҷиддин Шамсов, ассистенти кафедра - Марҷона Шоҳназарова кӯмаку ҳамкорӣ карданд.
- Оё таҳқиқоти илмӣ ва озмоишҳои тиббии он анҷом ёфтаанд?
- Бале. Се сол шуд, ки мо ин доруро дар беморони лейкосҳои шадид истифода мебарем.
- Чӣ гуна ин доруро беморон истифода мекунанд?
- Ин дору аз 6 ғилофак иборат аст. Онро чой дам карда, медиҳем. Дар намоишгоҳ ҳам чунин кардем. Ба назди комиссияи озмун ташхиси табобати беморон, ва чойи дамкардашударо аз гиёҳҳои “Чордору” пешниҳод намудем.
- Дастовард дар намоишгоҳ чӣ гуна пазируфта шуд?
- Хеле зиёд таваҷҷуҳ карданд. Чунки аз гиёҳҳо иборат буд ва ягон моддаи химиявиро ба он омехта накардаем. Яъне, ба саломатӣ фоидабахш асту зиёновар не.
- Оё ин дору дар амалия истифода мешавад, ё ҳанӯз дар марҳилаи озмоиш қарор дорад?
- Танҳо дар дохили муассиса истифода мешавад. Аммо ҳоло дар дорухона ва фурӯш нест. Дар Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон Маркази фарматсия фаъолият мекунад. Ба ин марказ муроҷиат кардем, ба наздикӣ истеҳсолаш ба роҳ монда хоҳад шуд.
- Дар муқоиса бо доруҳои муосир, бартарии «Чордору» дар чӣ аст?
- Бисёр доруҳо моддаҳои синтетикии химиявӣ доранд. Аммо «Чордору» аз маводҳои растанӣ омода шудааст. Зарараш ниҳоят кам аст. Баръакс, ба ҷигар, дил, рӯдаю меъда фоида дорад. Он хунравиро манъ карда, ҳамчун антибиотик истифода карда мешавад. Махсусан, захмҳоро зуд шифо мебахшад. Умуман, ҷиҳатҳои мусбат зиёд дорад.
- Оё ин дору метавонад бемориҳои мушаххасро пурра табобат кунад, ё танҳо сабукӣ мебахшад?
- Бале, холестерин, панкреатини музмин, ё дарунравӣ бошад, ин дору муфид аст. Аммо, пеш аз истифодаи он ба табиб муроҷиат кардан беҳтар аст. Он мувофиқи ҳолати бемор ва ташхиси тиббӣ тавсия дода мешавад. Худтабобаткунӣ мумкин нест, ва инсон метавонад ба худ баръакс зарар расонад.
- Шумо солҳо боз ба омӯзишу табобати бемориҳои дарунӣ машғулед. Имрӯз кадом бемориҳо бештар паҳн шудаанд?
- Бемориҳои рӯдаю меъда ва талхаву ҷигар ниҳоят зиёд шудаанд. Фишорбаландӣ, диабети қанд, инсулт ҳам, рӯ ба афзоиш аст. Аслан, пас аз коронавирус ҳамин намуди бемориҳо боз бештар шуданд.
- Омилҳои асосии пайдоиши ин бемориҳо кадомҳоянд?
- Муҳит ва ҳар гуна вирусҳо. Ҳамчунин, дар вақташ табобат накардану реҷаи вайрони истеъмоли хӯрок ва зиндагӣ аст. Баъдан, ҳоло мардум бештар ба худтабобаткунӣ машғуланд. Ба духтур вақте камтар бемори вазнин, ё оризаҳо пайдо шуданд, баъд муроҷиат мекунанд.
- Тавсияи шумо чӣ аст?
- Саривақт ба духтур муроҷиат кунанд, аз ташхиси тиббӣ гузаранд.
- Оё гиёҳдармонӣ метавонад ба коҳиши бемориҳое, ки ном бурдед, мусоидат кунад?
- Тоҷикистон аз лиҳози растаниҳои табобатӣ бой аст. Мувофиқ ба бемориҳои гастрит, дамиши меъдаву рӯда, фишорбаландӣ, ё гепатитҳо растаниҳои шифобахш мавҷуданд, мардум метавонанд истифода кунанд.
- Чӣ гуна тарзи ҳаёт ва ғизо метавонад барои пешгирии бемориҳои дарунӣ кумак расонад?
- Ғизои солим дар мадди аввал меистад. Пурхӯрӣ ба саломатӣ зиён мерасонад. Мардум хӯрокҳои бирёнкардашуда, ва шӯриро бояд камтар истеъмол кунанд. Мардуми мо бегоҳ бештар хӯрок истеъмол мекунанд, ки ин нодуруст аст. Баръакс, бегоҳ хӯроки сабук ва кам истеъмол кунанд. Набояд дер хӯрок хӯранд. Бисёриҳо бо бемориҳои панкреатин ва холестерини музмин муроҷиат мекунанд. Онҳо соати 9-10 ва ҳатто 11-и шаб хӯрок хӯрда, даромада хоб мераванд. Сипас, ҳар гуна оризаҳо пайдо мешаванд. Пас аз хӯрок ақалан ним соат қадам задан зарур аст, то он ҳал шавад.
- Шумо ҳамчун мутахассиси соҳа ба табибони ҷавон чӣ маслиҳат медиҳед?
- Бештар хонанд. Дар ҳамоишҳои сатҳи гуногун иштирок намоянд, донишу таҷриба гиранд. Имрӯз, технология босуръат пеш рафта истодааст. Танҳо мутахассиси донишманд метавонад онро мақсаднок истифода кунад.
- Ташаккур барои маълумоти муфассал, бори дигар бо ҷоизаи олимақом шуморо табрик мегӯем.
Мусоҳиб: Усмон РАҲИМЗОДА
