Мо дар остонаи таҷлили Иди Қурбон қарор дорем. Ҳарчанд масъалаи пешгирӣ аз идгардак дар байни кўдаконону наврасон ва ҳатто калонсолон, роҳ додан ба исрофкорӣ ва оростани дастархони пурдабдабаи идона пайваста таъкид гардад ҳам, мутаассифона ҳастанд ҳолатҳое, ки шаҳрвандони мамлакат огоҳона ба чунин амалҳои хилофи таъкидҳои исломӣ ва талаботи қонунгузории мамлакат даст мезанданд ва фарҳанги маросими диниро риоя намекунад.
Раиси Шӯрои уламои Маркази исломии Ҷумҳурии Тоҷикистон Саидмукаррам Абдуқодирзода зимни як муроҷиатнома дар ин маврид чунин изҳори назар намудааст.
Оростани дастархони идона ва идгардак як анъанаи мардумӣ аст, на исломӣ. Аз ин рӯ ман, ҳамчун Раиси Шўрои уламои Маркази исломии Ҷумҳурии Тоҷикистон мегўям, ки мардум бояд барои худ ҷабр накунад. Инчунин фикр накунад, ки ман гунаҳкор шудаам ё ин ки суннати идро ба ҷо наовардаам, дар ин маврид хотирҷамъ бошанд. Зеро ин рафтор ғайр аз зоҳирпарастӣ, худнамоӣ ва зиёдаравӣ чизи дигаре нест.
Фазилати асосии идҳои исломӣ хайру саховат ва дастгирии фақирону камбизоатон ва бенавоёну ятимон мебошад. Ҳар шахс бояд ин талаботро риоя карда ва кушиш намояд, ки худро гирифтори қарз барои оростани дастурхони идона насозад.
Тавре ки медонем, оростани дастархон дар рӯзи идҳои исломӣ ва идгардаки кӯдакон дар вилоёти Суғду Бадахшон доир намегардад, ба истинои баъзе аз манотиқи ин ду вилоят.
Дар ислом мегӯянд, ки исроф кори бад аст ва исрофкор бародари шайтон. Мо дар ин рӯз набояд ба исрофкорӣ роҳ диҳем. Бояд танҳо «дастархони маънавӣ» оро диҳем, яъне барои аҳли оилаи худ, дӯстону наздикон анҷом додани амалҳои нек, панду насиҳат ба наврасону ҷавонон, кумак ба ятимону маъюбон, оилаҳои камбизоат ва фаровон доштани дигар корҳои хайр.
Ҳамин «мусобиқаи дастархонороӣ»-и баъзе хонаводаҳоро дида, тоҷирони беинсоф низ бо истифода аз ин фурсат нархи маҳсулотро дучанд мебардоранд. Агар мо барои дастархонороии идона иқдом нагирем ва дастархони маънавӣ ташкил намоем, зарурати ба бозор рафтану бо нархҳои гарон маҳсулот харидан намемонад. Ҳол он, ки дар чунин вазъи ҳаво ҳамгуна маҳсулот зуд вайрон мешавад ва дар баробари исрофи беҳуда, ҳамчунин хавфи хатар ба саломатии мо ба вуҷуд меояд.
Ногуфта намонад, ки ба таври сунъӣ боло бурдани нархҳо аз назари дини Ислом ҳаром шуморида мешавад. Зеро он ба табақаҳои мухталифи ҷомеа душворӣ оварда, мусибатҳои зиёдеро дар пай дорад. Савдогар фикр мекунад, ки ман даромад ба даст овардаам, фоида дидаам. Аммо он чанд тангае, ки бо роҳи зулм ба даст овардаст, охируламр сад ғаму андӯҳро ба сари худи соҳибкор ва аҳли хонадони ӯ низ меорад. Зеро ӯ мардумро зулм кард, ба мардум мушкили ва сахтӣ овард
Пайғамбар (а.с.) дар як ҳадисе таъкид мекунанд, ки «касе агар ба таври сунъӣ нархро нисбат ба мардум боло бурд, аниқ бидонад, ки азоби ҷаҳаннам дар интизораш ҳаст. Чаро ки болои мардум сахтӣ овард».
Дар ягон китоби муътабари исломӣ, динӣ ё мазҳабӣ, хусусан мазҳаби Имом Абӯ Ҳанифа идгардак ёдоварӣ нашудааст, ки дар рӯзи ид кӯдакон дар даст халтаҳо гирифта гурӯҳ-гурӯҳ ба хонаҳо бигарданд. Ҳоло идгардаки кӯдакон аз чанд ҷиҳат зиён дорад. Аввал ин ки мо дар рӯзҳои саратони тобистон қарор дорем ва ҳавои гарму сӯзон ба саломатии онҳо хатар дорад. Дигар ин ки хурсолон беназорат монда, сабаби сар задани ҳар гуна ҳодисаҳои нохуш шуда метавонад. Хуб мешуд, ки волидайн кӯдакони худро дар доираи хонаводаи худ хушҳол кунанд, нагузоранд, ки ба ҳар даре ва ҳар ҷое бираванду беназорат монанд.
Баъзеҳо бар ин назаранд, ки идгардак як урфу анъанаи мардуми минтақаи кӯҳистон аст. Ба андешаи дигарон ин хушҳолӣ барои кўдакон аст. Хулоса, андешаҳои мухталиф дар ин маврид ҷой доранд. Ҳарчи ҳам набошад, ин маънии онро надорад, ки ҳар анъанаву русуми гузаштагонамон бояд пойдор бимонанд. Масалан, анъаноти қадимие, аз қабили таҷлили идҳои Наврӯз, Меҳргон, омӯхтани илму дониш, эҳтироми волидайн ва калонсолон, кӯмак ба мӯҳтоҷон ва ғайраву ҳоказо низ аз гузаштагони бостонии мо ба мерос мондаанд, ки хеле шоиста, зебо, пур аз ҳикмат, қобили пайравӣ ва боиси ифтихори ҳамаи моянд. Маҳз ба ҳамин хотир бо ибтикори Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ин анъанаҳои муфид аз нав эҳё ва тарғибу тарвиҷ меёбанд.
Одоту анъаноти дигари мардумӣ ҳастанд, ки низ аз гузаштаҳо то ба имрӯз расидаанд, мисли ҳамин худнамоӣ, исрофкорӣ ва ғайра, ки бояд аз баҳрашон гузарем. Идгардак ҳам яке аз одатҳоест, ки кайҳо боз дар байни мардуми мо роиҷ аст, вале чуноне гуфтем, ҳеҷ манфиату обруе на ба миллати мо медиҳад, на бар ҳар сокини мамлакатамон. Кудакон аз хурдӣ ба амали талбандагӣ хӯ мегиранд. Ба ин мақсад боз ҳам Сарвари давлат бо ибтикори наҷиб барои танзими анъана ва ҷашну маросим дар мамлакат иқдом гирифтан, ки қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» намунаи олии ин иқдому ташаббусҳои ғамхорона нисбат ба мардум мебошад.
Падару модарон, омўзгорон, мураббиён, зиёиён ва рӯҳониён вазифадоранд, ки ба наврасон моҳияти аслии идҳои диниро фаҳмонанд, ки ҳадафи онҳо дастгирии бенавоёну муҳтоҷон, пирону маъюбон ва дигар табақаҳои ниёзманди ҷомеа мебошад, на хона ба хона гаштану ба исрофкорӣ дар оростани дастурхон роҳ додан.
